Kỹ Thuật Trồng Nấm Linh Chi - Mô hình nhỏ và vừa trong giai đoạn đầu tiên.

Thực tế, việc nuôi trồng linh chi không quá dễ dàng nhưng cũng không quá khó khăn, trong bất cứ việc nuôi trồng thì việc đầu tiên chúng ta cần nắm bắt đó là tập tính của loài và các qui trình nuôi trồng. Về cách phân tích phôi giống chất lượng hay không, các kinh nghiệm xây dựng hệ thống nuôi trồng khoa học, môi trường tốt là những yếu tố cần có trong việc nuôi trồng linh chi. Một ngành đang trở nên thịnh hành nhưng lại đòi hỏi rất nhiều kinh nghiệm, đòi hỏi sự tìm tòi cao độ từ bên phía người nuôi trồng. Với bài viết này nông trại Hoàng Gia sẽ chia sẻ về cách thức nuôi trồng cũng như việc lưu ý các đặc điểm quan trọng trong quá trình nuôi trồng nhé!

Mục tiêu nguồn giống nấm cần hướng đến:

Đối với nấm nội địa hiện nay, người dùng tìm mua nấm linh chi phổ biến đó là các giống như hồng chi, xích chi và nấm hồng chi DT, GA2 và một số nguồn giống Nhật Bản. Trong đó nấm xích chi được đánh giá là loại nấm dễ nuôi trồng hơn hết bởi chúng thích hợp với khí hậu tại Việt Nam, đặc biệt tại các khu vực phía Nam nước ta. Loại nấm xích chi sẽ cho ra sản phẩm đều đặn và đầu ra cũng ổn định hơn. Cùng với đó các nguồn giống nấm nhập khẩu có giá thành cũng không quá cao nhưng đầu ra đòi hỏi nhiều ra cực kỳ khó tìm nguồn ra, vì thế bài viết này chỉ tập trung đến nguồn giống nội địa.

Bài viết này sẽ tập trung vào 2 nguồn giống chính đó là xích chi và hồng chi, 2 loại này có khả năng thích ứng với thời tiết tốt, chi phí để nuôi trồng giao động không quá cao (tổng chi phí phôi + giống + vận chuyển, khung treo bịch đối với diện tích 80m2 và cho ra 10.000 phôi khoảng 70tr lợi nhuận 30%).

Mô hình xây dựng và thiết kế trang trại hợp lí được tham khảo tại Long Khánh, Đồng Nai với thiết kế bịch treo tiện dụng, tiết kiệm tối đa không gian, gia tăng năng suất cùng với đó giúp cho việc nuôi trồng thuận tiện hơn ở việc chăm sóc, vệ sinh, xử lý,… nếu làm ở dạng quy mô đầu tư lớn, có thể trồng nhiều loại nấm khác nhau sẽ mang lại nguồn thu nhập kinh tế ổn định cho chủ trang trại. Nếu nhà đã có sẵn xưởng, hay tận dụng lại để giảm được tối đa chi phí và một số nơi có dùng thêm kệ chữ A để chứa bịch phôi, mô hình này phù hợp cho quy mô vừa và nhỏ.

 

Giai đoạn đầu nên trồng nấm linh chi với qui mô vừa và nhỏ để đảm bảo rủi ro.

 

Trồng linh chi có mức độ rủi ro cao không?

1.Về năng suất:

Năng suất trồng nấm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó bao gồm về kỹ thuật, giống nấm, không khí thời tiết tốt,…

Đối với phôi nấm tốt (nấm xích chi) cho ra được khoảng 15gr trong 1 đợt đầu tiên và cho ra 8 – 12gr trong đợt thứ 2 sau 2 tháng (trung bình mỗi bịch phôi có 2 đợt). 

Nếu kỹ thuật nuôi trồng chưa được chuyên nghiệp có thể gặp các vấn đề như thời tiết xấu, giống nấm không đạt chuẩn, tai nấm mọc không đều, mỗi bịch phôi cho ra khoảng 8 – 12gr mà thôi.

2. Đầu ra cho linh chi:

Đây là một trong những vấn đề trở ngại của rất nhiều người, mặc dù tìm hiểu đủ chuyên sâu và cho ra những sản phẩm chất lượng nhưng nếu không có đầu ra đều đặn, bền vững thì rất khó có thể phát triển và có lợi nhuận mong muốn trong tương lai. Đặc biệt chưa kể đối với những người mới khi nấm không phát triển tốt, nấm mỏng, xấu, sâu bệnh,…sẽ lại càng thêm khó khăn cho việc tìm đầu ra và nếu bán được giá cũng không cao được.

 

3.Sâu phá hoại:

Linh chi là một loại nấm thu hút rất nhiều loại sâu phá hoại, đặc biệt là các cây còn non sẽ rất dễ bị sâu ăn dẫn đến không phát triển được chuẩn kích thước, vóc dáng.

Đối với nấm trưởng thành cũng không ngoại lệ cho sâu bệnh ăn và phá hoại, dẫn đến thẩm mỹ của tai nấm bị giảm thiếu, tai nấm héo và mất đi giá trị dinh dưỡng rất nhiều, tỉ lệ cây nấm trưởng thành bị sâu phá hoại nếu không chăm sóc kĩ có thể lên đến 30% tỉ lệ toàn nông trại.

 

Mối mọt đục khoét sẽ lây lan từ tai nấm này sang nấm khác nhanh chóng nếu không khắc phục kịp thời.

 

9 Kỹ thuật trồng nấm linh chi đỏ:

Là loại nấm trông cũng rất khó và nếu như hiểu được nguyên lý sinh trưởng của chúng thì nuôi trồng cũng tương đối ổn định và chỉ cần để ý 1 chút và cần cù 1 chút là được.

Tại Hàn Quốc, kỹ thuật nuôi trồng trên thân gỗ trở nên rất phổ biến, tuy nhiên bạn cũng không nên chọn cách thức này cho việc nuôi trồng nấm Việt Nam vì mỗi loại nấm đều có những cách thức, kỹ thuật sở trường khác nhau.

1.Thời vụ:

Trồng linh chi ( nấm xích chi, linh chi nguồn giống quốc gia) hầu như có thể trồng được quanh năm bởi thời tiết để nấm phát triển, thời gian chúng phát triển tốt là tháng 1 đến thang 9 mỗi năm, vì đến mùa mưa, độ ẩm cao thì việc trồng nấm dễ bị mối mọt, sâu bệnh nên việc cây nấm phát triển không toàn điện và năng suất cũng không đạt được cao.

Đối với những nông trại lâu năm và dày dặn kinh nghiệm, họ vẫn có thể trồng vào tháng 9 trở đi mà vẫn đảm bảo năng suất, còn đối với những người mới trồng thì không nên trồng vào những mùa này để tránh gặp phải những khó khăn dẫn đến mau nản chí và từ bỏ, lỗ vốn…

Mỗi năm có thể trồng nấm từ 2 đến 4 vụ tùy vào nguồn giống nuôi trồng và khả năng chăm sóc, và còn tùy vào chủng loại của nấm đó có trưởng thành nhanh hay không, có loại trồng từ 3 tháng là đã có thể thu hoạch, nhưng đối với một số loại cần đến  7 – 8 tháng thậm chí là hơn 1 năm mới có thể thu hoạch. Ở Việt Nam , đa số người nuôi trồng chọn giống nuôi trồng 3 – 4 tháng vì loại nấm này phù hợp với thời tiết của nước ta cũng như cho ra năng suất cao hơn.

 

Thời vụ là yếu tố cần thiết để nuôi trồng linh chi.

 

2.Nguyên Liệu:

Những nguyên liệu để tạo phôi giống là gỗ xốp, gỗ mềm không chứa độc tố, có thể kể đến các loại cây như gỗ mít, gỗ cao su, cây thuốc cam thảo, mùn cưa,…trong các nguyên liệu kể trên, còn có thêm những loại thành phần bổ sung dưỡng chất chuyên dụng để nấm phát triển được đầy đủ dưỡng chất.

Chi tiết hơn, để đạt chuẩn chất lượng cũng như khả năng phát triển được phát huy tốt nhất thì nên trồng tại mùn cưa của gỗ cao su, kết hợp với đó là các khoáng chất tự nhiên, bột ngô, bột cám, CaCO3, MgSO4,…nguồn nước sạch và không chứa tạp khuẩn.

Các nguyên liệu khi đã có được đầy đủ thì tiếp theo trộn các nguyên liệu trên lại và ủ mùn cưa, với cách thức ủ mùn cưa như thế này sẽ giúp cho mùn cưa lên men và tỏa nhiệt, làm bay hơi các chất ẩm không cần thiết, gây độc hại và cùng với đó giúp cho mùn cưa có không gian để hấp thụ nước nhiều hơn, khi ủ thế này các vi khuẩn sẽ bị phân hủy sẽ tiêu diệt được các mầm gây bệnh cho cây và mang lại nguồn dưỡng chất sạch cho nguyên liệu.

Nên sàn qua lại bãi mùn cưa, kiểm tra xem có các tạp chất, sỏi đá hay các loại tạp chất nào có trong mùn cưa hay không để tránh nấm bị hấp thụ sai dưỡng chất, cùng với đó là kiểm ra xem có loại vật nào cứng, sắc nhọn nào hay không để tránh khi đóng bịch bị rách và vãi mùn cưa ra nông trại làm mất đi chất lượng nuôi trồng.

Độ ẩm của mùn cưa và các nguyên liệu đi kèm cũng rất quan trọng, nên ủ mùn cưa sao cho bốc hơi và ở trạng thái khô sẽ tốt hơn so với mùn cưa bị ẩm, nếu mùn ẩm sẽ làm sản sinh ra nhiều loại vi khuẩn ăn mòn tơ nấm bên trong. Vì thế, phôi nấm phải nên ủ khoảng 8 tiếng trở lên và không được quá 1 tháng.

3. Đóng bịch phôi:

Đóng bịch cũng cần đòi hỏi người làm phải có được sự chuyên nghiệp trong khâu này, cần đóng bịch chắc chắn, cảm giác bịch phải căng cứng, chặt chẽ. Trọng lượng phôi nấm cũng cần cung cấp với mức vừa đủ, không nên dư dưỡng chất cũng không được thiếu. Khi đóng bịch phôi chặt sẽ giúp cho phôi nấm không bị lệch, méo mó khi di chuyển và quan trọng hơn khi cột chặt bịch nấm sẽ không làm đứt tơ nấm bên trong và không bị nhiễm tạp chất, nhiễm bệnh bên ngoài.

 

Bịch phôi nấm như này nếu không làm có thể tìm mua với giá khoảng 8.000 - 15.000đ/bịch.

 

4. Phương pháp hấp thanh trùng:

Về kĩ thuật hấp thanh trùng là một khâu quan trọng của mỗi trang trại nấm, thanh trùng sẽ giúp cho tiêu diệt được toàn bộ các loại vi sinh có trong bịch phôi nấm. Dùng phương phấp hấp cách thủy nhiệt với nhiệt độ khoảng 100 độ C và thời gian ủ thanh trùng trong khoảng 10 đến 12 tiếng. Quá trình thanh trùng yêu cầu cần có đủ hơi nước tác động, nhiệt độ cần đạt chỉ tiêu cần thiết.

Sauk hi hấp thanh trùng xong thì giảm nhiệt độ xuống còn 50 độ C và cho toàn bộ các bịch phôi mới hấp ra khỏi lò, lưu ý cũng không nên hấp nhiệt độ quá cao dẫn đến cháy, chảy bịch phôi (bịch bằng nhựa).

5.Cấy giống vào bịch:

Một trong những kĩ thuật giúp cho nâng cao năng suất quan trọng là khâu phân lập nguồn giống, yếu tố này yêu cầu cần phải thực hiện thường xuyên và theo dõi nếu không nấm sẽ bị nhiễm bệnh, sụt giảm năng suất, thoái hóa nấm,…

 

Cấy giống linh chi cần đến sự tỉ mỉ và tránh tác động bên ngoài nhất có thể.

 

Đầu tiên cần chuẩn bị:

Khử trùng tất cả các dụng cụ cấy giống cho đến phòng cấy giống, lưu ý nên chắn gió tại phòng cấy giống, nhưng cũng không được quá bí hơi, bịch phôi giống sau khi để nguội thì quá trình cấy giống vào phải thức hiện ngay.

Chuẩn bị các dụng cụ cấy giống bao gồm bàn cấy, cồn sát trùng, chai giống, que kẹp, đèn cồn tất cả cần được sát trùng trước khi làm nhé.

Cần lưu ý khi cấy giống:

Giống nấm cần phải cấy đúng thời kì, khi cấy không nên đưa kẹp vào đèn cồn khử trùng quá lâu.

Trong quá trình cấy giống cần lưu ý một điểm đó là chai cấy giống cần để ngang (tránh gió, tránh vi khuẩn), hoặc hơn hết thì hãy dùng tủ cấy chuyên dụng để hạn chế các mầm bệnh từ không khí, hơi thở của con người.

Cấy giống người ta thường dùng 2 phương thức sau:

Phương thức 1: Cấy giống trên thanh gỗ, cần tạo lỗ cho bịch phôi trước, lỗ này có đường kinh khoảng 2cm và có độ sâu 15cm, lúc cấy giống vào cần để cạnh là đèn cồn, gắp từng que ở túi giống cấy nhẹ nhàng vào túi nguyên liệu.

Phương thức 2: Cấy giống bằng hạt, dùng que cấy khều nhẹ giống sao cho đều trên bề mặt bịch nguyên liệu tránh làm dập nát giống, cho khoảng 10gam giống vào bịch nguyên liệu (cấp 1) , mỗi bịch giống như này sẽ có thể cấy cho 40 – 50 bịch phôi (cấp 2).

 

Bạn có thể tham khảo video này về qui trình cấy giống của trang trại lớn.

 

6. Giai đoạn nuôi ủ tơ:

Khi nuôi ủ tơ các yêu cầu thiết yếu đó là cung cấp đủ lượng oxy cho phôi và giảm nhiệt độ, độ ẩm. Tránh nấm mốc phát triển gây hư hại phôi.

Sau khi cấy hoàn tất, cần bảo quản các bịch giống nấm và mang đến nhà ủ nấm, lưu ý nên vệ sinh sạch sẽ phòng ủ nấm trước khi tiến hành vào giai đoạn nuôi ủ tơ. Yếu tố thành công của giai đoạn ủ tơ cần phải có không gian thoáng mát, độ ẩm không được cao, giảm nhiệt độ và cung cấp nhiều oxy cho cây nấm, hạn chế các loại nấm mốc độc hại phát triển. Theo các thông số chuẩn tại nông trại thì độ ẩm của môi trường ủ phôi cần phải từ 75% - 85%, nhiệt độ khoảng 20 – 30 độ C, có ánh sáng tự nhiên của mặt trời, có thể điều chỉnh cho ánh sáng yếu nhưng không được quá thiếu sáng, quá tối, nhà ủ phôi đảm bảo mùa mưa không bị dột, không để chung với các cây nấm khác, các cây đang trong giai đoạn nuôi trồng, phải để nhà riêng biệt nhé.

Phôi nấm cần đặt trên kệ treo, tránh tình trạng để dưới đất sẽ làm cho hơi ẩm của đất làm hư phôi nấm.

Trong thời gian ủ phôi ta không nên tưới nước và không di chuyển tránh trình trạng hư phôi.

Nhà ủ tơ cần phải vệ sinh xịt thuốc diệt khuẩn và rắc vôi trước khi thực hiện.

Đến thời gian nên theo dõi quá trình tơ nấm phát triển, tơ nấm sẽ phát triển thành sợi nấm, sợi nấm phát triển đến khoảng ½ trong bịch là bắt đầu hình thành quả thể, lúc này bạn nên tháo lớp bông ở cổ bịch ra cho nấm vươn ra ngoài, tránh bị kẹt ở bên trong. Tiếp tục quá trình này đến khi tơ nấm phát triển đủ và phủ đều bịch nấm, lúc này bắt đầu giai đoạn phát triển của quả thể và ủ phôi thành công và có thể tưới nước được, giữ nhiệt độ 25 – 28 độ và độ ẩm là 90%.

Theo kinh nghiệm nuôi trồng tại các trang trại lớn chia sẻ thì thời gian ủ phôi giống càng ngắn mà tơ trắng phát triển nhanh thường sẽ không cho năng suất cao do nấm trưởng thành sẽ nhỏ và mỏng hơn.

 

Phôi nấm cần ở phòng ủ riêng biệt các cây nấm trưởng thành.

 

7. Giai đoạn chăm sóc và thu hái:

Quá trình chăm sóc và thu hái thường được thực hiện theo 2 phương thức đó là phương thức phủ đất trồng nấm và nuôi ngay trong bịch phôi:

Sau khi phôi nấm phát triển, nấm sẽ được chăm sóc cẩn thận bằng việc phủ đất, trong quá trình chăm sóc khi phủ đất thì lưu ý không nên tưới lượng nước quá nhiều sẽ dẫn đến việc đất có độ ẩm cao sẽ dễ bị nhiễm bệnh cho nấm. Khoảng thời gian từ lúc phủ đất cho đến khi đạt chuẩn cần khoảng 7 – 10 ngày. Khoảng thời gian này cần điểu chỉnh nhiệt độ đạt 75 -90%, mỗi ngày nên tưới nước 1 lượng nhỏ lên nền đất.

Cần duy trì độ ẩm và không khí thoáng mát từ khi nấm nhô ra khỏi mặt đất và bắt đầu phát triển cho đến khi thu hái, mỗi ngày nên phun dạng sương nhẹ 3 đến 4 lần tùy theo thời tiết, việc chăm sóc kéo dài cho đến khi tai nấm bắt đầu phát triển lớn và có bào tử nấm linh chi xuất hiện thì ngưng tưới nước trước khi thu hái khoảng 10 ngày.

Phương pháp phủ đất giúp cho phát triển nhanh, tuy nhiên với cách thức này sẽ chiếm diện tích rất lớn và nếu như đất không được xử lý kĩ có thể gây nhiễm khuẩn cho cây linh chi.

Đa phần hiện nay tại các trang trại Việt nam đều áp dụng phương pháp nuôi trồng trên bịch phôi, phương pháp này sẽ giúp cho trang trại tiết kiệm được đáng kể diện tích nuôi trồng, tránh được các loại mầm bệnh gây hại.

Các trang trại thường thiết kế các dạng khung, dây treo để trồng nấm, nấm phát triển bắt đầu cho lên kệ chữ A.

Sau khi nấm đã trưởng thành thì bắt đầu thu hoạch bằng cách dùng kéo, hoặc dao chuyên dụng cắt phần thân tai nấm sát gốc, và tiếp tục nuôi thêm 1 đợt nữa theo cách nuôi trồng ban đầu. Tỉ lệ năng suất ở đợt 2 sẽ giảm thiểu so với đợt 1.

Tại các trang trại khi thống kê cứ mỗi 3kg tươi sẽ thu được 1kg linh chi khô. Mỗi 1000 bịch phôi nấm sau khi thu hái và phơi khô sẽ cho ra khoảng 16 đến 20kg ra thị trường. Chính vì thế nấm khô giá thành cũng sẽ cao, bởi tính chất cầu kỳ và thu hoạch được số ít, không nhiều như các loại nấm khác.

Sau khi hoàn tất nuôi trồng mỗi thời vụ cần phải xử lý lại trang trại trước khi bước vào thời vụ tiếp theo để đảm bảo tránh bị ẩm mốc, tồn dư của đợt trước sẽ không đảm bảo năng suất cho đợt tiếp theo, thông thường các trang trại linh chi Việt Nam thanh trùng bằng foocmon nồng độ 1%
Trong quá trình xây dựng chuồng trại có thể kéo dài khoảng 1 đến 2 năm, trước khi thực hiên cần phải xác định địa điểm có bị ô nhiễm, nhiễm bệnh nhiều hay không, nếu điều này ảnh hưởng đến việc nuôi trồng và làm giảm năng suất trong quá trình nuôi thì cần phải tìm các biện pháp xử lý thậm chí là thay đổi vị trí nuôi trồng.

 

 

8. Sấy khô & đóng bịch:

Sau khi nấm trưởng thành, thu hái về thì việc cần xử lý đó là sấy khô nấm để cho ra thị trường và giúp nấm bảo quản được lâu hơn, nếu thời tiết thường xuyên mưa nhiều thì nên sấy nấm tại lò với nhiệt độ khoảng 40 đến 400 độ C trong khoảng thời gian 1 tiếng đến 6 tiếng tùy vào nhiệt độ trong lò. Lưu ý khi thấy tai nấm đủ cứng, khô thì nên bỏ ran gay vì lúc này nấm đã sấy xong. Tốt hơn hết nên phơi theo dạng tự nhiên khoảng 2 đến 3 ngày nắng mỗi ngày phơi khoảng 8 đến 10 tiếng ngoài trời. Chú ý việc sấy khô nấm ảnh hưởng đến việc bảo quản rất lớn. Nấm khi sấy khô sẽ bảo quản được 2 năm nhưng với linh chi không sấy hoặc sấy chưa đạt thì sẽ nhanh chóng bị hư hại, ẩm mốc.

 

 

9. Đóng gói sản phẩm:

Đóng gói sản phẩm lưu ý nên chọn các loại bọc nhựa kín sẽ tốt hơn so với các loại bao gạo thông thường, các bịch nhựa lớn sẽ giúp cho việc bảo quản được kín hơn, tránh gặp phải các tác động về hơi ẩm, gây hư hại. Sau khi đóng bịch hoàn tất thì nên để linh chi đã thu hái trên các kệ chuyên dụng, không nên để trực tiếp dưới đất sẽ rất dễ bị tác động bởi hơi ẩm của nền đất.

 

Hút chân không cho linh chi giúp bảo quản được an toàn và lâu hơn.

 

Các sản phẩm nấm tại trang trại Hoàng Gia sau khi sấy khô đều được chọn lọc, phân loại, đóng logo sau đó đóng thành từng bịch nhựa PA cao cấp, hút toàn bộ không khí bằng máy hút chân không chuyên dụng, trong mỗi bịch đều kèm 1 gói hút ẩm nhằm đảm bảo cho việc bảo quản khi đến tay người dùng được chất lượng nhất có thể.

Nuôi trồng linh chi không chỉ đơn giản muốn thu kiếm nguồn thu nhập ổn định là tiến hành làm, mà cần phải trải qua thời gian dài tìm hiểu, tìm đến các trang trại học hỏi các mô hình mới từ đó rút ra được những ý tưởng, những phương án phù hợp với bản thân sau đó mới có thể thực hiện, và vì linh chi là một loại thực phẩm chức năng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, vì thế khi đã tiến hành vào việc nuôi trồng thì hãy đảm bảo được chất lượng của sản phẩm khi đến tay người dùng nhé. Chúc các bạn thành công!